In de gereedschapkist van een YMCA‐trainer zit het volgende NLP gereedschap: * Rapport, * afstemmen en leiden, * voldoet wel/voldoet niet, * criteria, * doelen met de doelvoorwaarden, * het NLP gesprek, * onderhandelen tussen gedeelten, * ankeren, * logische niveaus, * werken met metaforen, * wereldmodel, TOTE principe en metamodel, * incongruent/congruent handelen, * de reis van een held, * denkstijlen, * groepsrapport en * conflictstations. Dat zijn de belangrijkste. Het is een mix van practitioner, master en workshops van Lucas Derks, Robert Dilts, René Duba en Guus Hustinx.
Centrale vraag in al onze groepstrainingen is: ‘hoe kunnen we een situatie waarin “overleef‐ en ontloopgedrag” te zien is (vaak pestgedrag) zodanig begeleiden dat deelnemers zelf alternatieven leren vinden waardoor overleef‐ en ontloopgedrag “samenwerkend gedrag” wordt (en pestgedrag gezond plagen). Dus niet ‘hoe dwing je mensen tot samenwerken’, maar ‘hoe nodig je mensen gelijktijdig zo uit dat de behoefte om samen te werken als het ware ‘geboren’ wordt ìn de groep?’ Want dat houdt stand na de activiteiten, je zou kunnen zeggen dat is ‘learning for life’. Het maakt niet uit of we het hebben over een schoolklas met pestgedrag, een vakantiekamp met deelnemers die elkaar blijven ‘testen’, of over jongeren met gedragsproblemen die gedwongen samen in één (jeugdzorg)groep door het leven moeten. Een belangrijk inzicht dat ik leerde van Lucas Derks (“begeleid niet op inhoud, begeleid op proces”) is hier nog steeds van doorslaggevend belang. Zodra de trainer met ‘oplossingen’ komt, pakt hij als het ware het succes van de groep af. De trainer helpt vaak beter door niet te helpen. Wat niet wil zeggen dat de trainer niet tijdens reflecties met behulp van o.a. metamodelvragen oplossingen in een groep geboren kan laten worden. Een slimme focus in de vragen van de trainer brengt een groep verder. Legendarisch is de vraag: “oké, dat niet, maar wat dan wel?” waarmee de trainer de gesprekspartner uitdaagt naast het ‘voldoet niet’ zelf op zoek te gaan naar een ‘voldoet wel’, waardoor meer interne balans ontstaat.
Bijzonder is ook dat uit onze YMCA‐training zeven jaar geleden belangrijke onderdelen steeds onbelangrijker zijn geworden juist door het veel betere contact van YMCA‐ers met de deelnemers: Omgaan met agressie wordt niet meer getraind, eenvoudig omdat door de aandacht voor het leggen van goed contact agressie nauwelijks meer voorkomt. Conflicthantering was ooit een weekend vullend onderdeel, met rollenspelen en veel emotie. Als we al over conflicthantering trainen, doen we het af met een dagdeel Duba’s “conflictstations,” waarin men leert van probleemgericht denken over te schakelen naar doelgericht denken. Fantastisch!
De YMCA heeft in de zomer achthonderd HBO‐stafleden actief in haar jongerenvakantie programma. Het zal niet lang meer duren of ook in de laatste kampsoorten wordt NLP‐techniek als basis aangeboden. De stafleden begeleiden samen jaarlijks 2800 kinderen en jongeren. Het onwillige jochie in het vakantiekamp wordt opgevangen zoals de ‘onwillige trainee’ uit het begin van dit artikel. YMCA‐ stafleden dwingen niet of nauwelijks en vangen de jongere inzichtgevend op. Ik durf te zeggen:uniek! Er is een speciaal vakantieprogramma gekomen voor kinderen uit achterstandswijken (Y Camps), waaraan ook veel jongeren uit de jeugdzorg deelnemen. “Er werd helemaal niemand kwaad!” zei de tiener er later verbaasd over, toen hij een bedmatras op het kampvuur aan het opstoken was. “waar heb je dit gedrag voor nodig?”, was de rustige reactie van het staflid, het gesprek was vrij van druk en met zijn vrijwillig aangeboden hulp bij het wc’s schoonmaken later liet de deelnemer zien nog iets goed te willen maken.
Dankzij hulp van Jantje Beton èn onze trainingen die belangrijk steunen op inzichten van het IEP, loopt deze kampsoort als een trein, met verbaasde en enthousiaste reacties van ouders en begeleiders; “hoe krijgen jullie dat met zo’n moeilijke doelgroep toch steeds voor elkaar?” We zijn er trots op. “Moeilijk? Het ging helemaal niet moeilijk, het was reuze gezellig.” We organiseren vakanties voor éénoudergezinnen met hun kinderen, echt belangrijk werk en mijn handen jeuken om ook daar met NLP‐ techniek een verschil te maken. Steeds meer HBO‐opleidingen kopen een werkweek in voor hun Social Work studenten. We dromen er van om in het VMBO actief te kunnen worden. Positieve ondersteuning van jongeren in de brugklassen, waardoor schooluitval en hulp vanuit jeugdzorg en justitie teruggedrongen kunnen worden. De programma’s liggen klaar. Het is ondenkbaar dat we dit op zo’n hoog niveau zouden kunnen doen zonder onze NLP‐achtergrond.
Het is na zeven jaar volstrekt duidelijk: we zijn het IEP en haar trainers heel veel dank verschuldigd.
Pieter Schoe YMCA Works.
